42-vjeçari Rishi Sunak, me origjinë nga India dhe një hindu i devotshëm, doli për herë të pare në Britani kur, në moshën 39-vjeçare, u bë Kancelar i Thesarit nën Boris Johnson. Nga ora 16:00, ai është kryeministri i ri i Britanisë, pasi Penny Mordant nuk arriti të mblidhte 100 nënshkrime parlamentare dhe u tërhoq nga gara.
Sunak, i cili u zgjodh për herë të parë si deputet në vitin 2015, u dallua menjëherë në politikë: kur pandemia goditi Britaninë, ai krijoi një program pezullimi pune për të mbështetur miliona britanikë. Ndonëse ishte i preferuari që në fillim, për rolin e kryeministrit, iu desh të përballej dy herë me rivalët e brendshëm partiakë për të arritur tek burimi. Herën e parë, Liz Truss ia bllokoi rrugën drejt pushtetit – dhe e vonoi atë me vetëm 44 ditë.
Sot, kryeministri i ri i Britanisë është lideri i parë me origjinë indiane dhe një ish-bankier multi-milioner i Goldman Sachs që po përballet me një nga krizat më të këqija financiare të vendit. Britania po zhytet në recesion për shkak të kostove gjithnjë në rritje të energjisë, normave të larta të interesit të banesave, rritjes së çmimeve të ushqimeve dhe efekteve negative të Brexit.
Ai gjithashtu duhet të përballet me një luftë të brendshme ‘civile’ brenda partisë së tij, konservatorët, si dhe me rritjen e shpejtë të laburistëve në sondazhe. 44 ditët e mbretërimit jetëshkurtër të Liz Truss i kanë dërguar të gjithë në “sondazh”: votues, tregje, analistë dhe deputetë dhe i shtojnë vështirësi të reja detyrës së tij.
Nga India në Southampton
42-vjeçari Z. Sunak lindi në Southampton, Anglinë jugore, nga prindër me origjinë indiane, të cilët kishin emigruar në Britani nga Afrika Lindore. Familja e tij emigroi në Britani në vitet 1960, një kohë kur shumë njerëz nga ish-kolonitë e Britanisë mbërritën në vend për të ndihmuar në rindërtimin e saj pas Luftës së Dytë Botërore.
Ai ndoqi shkollën elitare të konviktit Winchester College dhe më pas me një bursë në Oksford, ku studioi Filozofi, Politikë dhe Ekonomi. Pas diplomimit në Universitetin e Oksfordit, ai vazhdoi në Universitetin e Stanfordit. Atje ai takoi gruan e tij Aksatha Murthy, babai i së cilës është miliarderja indiane Narayana Murthy, themeluese e gjigantit Infosys Ltd. Madje shumë pretendojnë se Aksata ka më shumë pasuri se mbretëresha Elizabeth.
Konsiderohet si mishërimi i Britanisë multietnike. I përket krahut modern të Partisë Konservatore. Ngritja e tij ka qenë shpërthyese që nga zgjedhja e tij e parë në Parlament në 2015.
Vetëm 42 vjeç, Sunak, një aktivist i Brexit, u bë ministër i financave, i dyti në hierarkinë e qeverisë, pak pas kryeministrit Boris Johnson, i cili sot është 58 vjeç. Të dy u përpoqën para verës të shpallin një plan të ri ekonomik, por nuk arritën të bien dakord. Sunak e ka konsideruar prej kohësh pozicionin e tij mbi politikën ekonomike si “thelbësisht të ndryshëm” nga ai i Johnson.
Kritikët e tij thonë se ai e tradhtoi Boris Johnson, i cili e kishte emëruar atë, kur ai dha dorëheqjen si Kancelar i Thesarit në fillim të korrikut. Megjithatë, ishte lëvizja e tij që çoi në shpërbërjen e kabinetit dhe më pas në rënien e Johnson disa ditë më vonë.
Krimi i Truss me uljen e taksave
Taksimi ishte linja kryesore ndarëse midis Sunak dhe Truss në fushatën për të pasuar Johnson – me ish-ministrin e financave që paralajmëroi rivalen e tij kundër marrjes së zotimeve që ajo nuk mund t’i mbante.
Megjithatë, pavarësisht se Sunak kryeson në sondazhet brenda grupit konservator, trupi 172,000 anëtarësh i partisë zgjodhi Truss pikërisht për shkak të premtimit të saj për të ulur taksat për fituesit e lartë.
Por në vazhdën e debatit të Truss – njoftimi për uljen e taksave i kushtoi shtrenjtë Britanisë pasi bonot britanike dhe sterlina morën një rënie – sondazhet e fundit tregojnë se anëtarët e partisë kanë ndryshuar mendje dhe po kthehen te Sunak. Ai e bën shumë të qartë se qëllimi i tij kryesor është të zbusë inflacionin dhe jo të ulë taksat për të pasurit – kategorisë së cilës ai bën pjesë.
Skandalet Sunak
Në fund të fundit, marrëdhënia e tij me tatimin është skandaloze: Pranverën e kaluar u zbuluan dy raste që ia prishën reputacionin. Gruaja e tij multimilionere Aksata Murthy kishte shmangur pagesën e taksave për disa nga të ardhurat e saj. Më pas u zbulua se vetë Sunak, edhe pse ushtrues detyre i Kancelarit të Thesarit në Britani, vazhdoi të kishte një “karton jeshil” që e lejonte të jetonte dhe të punonte në Shtetet e Bashkuara për muaj të tërë.
Dhe si të mos mjaftonte kjo, ai ishte gjithashtu në qendër të portës së partisë së Boris Johnson. Ai u gjobit për shkeljen e rregullave të bllokimit duke marrë pjesë në festën e ditëlindjes së Kryeministrit në Downing Street në vitin 2020, pavarësisht se ishte i pari që reagoi duke dhënë dorëheqjen pasi u zbulua se Johnson kishte gënjyer për ‘festat e kurorës’ në zyrën e tij.
“Më gjykoni nga mandati im, jo nga llogaria ime bankare”
Sunak, një kandidat dy herë për kryeministër, hodhi poshtë sugjerimet se ai është shumë i pasur për të sunduar vendin gjatë një rënieje ekonomike, duke thënë se ai ka përvojën për të përballuar sfidat e vështira.
Që nga gara e mëparshme për kryeministër, e cila u fitua nga Liz Truss, Sunak ka thënë se ai nuk i gjykon njerëzit nga llogaritë e tyre bankare, por nga karakteri i tyre dhe shpreson që të tjerët të bëjnë të njëjtën gjë.
I pyetur në atë kohë nëse ai ishte në dijeni të presioneve ekonomike në vend, ai i tha radios BBC: “Kur goditi pandemia, kuptova plotësisht ndikimin që mund të kishte tek miliona njerëz në të gjithë vendin”.
Siç tha Sunak, “përparësia e tij e parë në ekonomi, nëse bëhet kryeministër, është të merret me inflacionin dhe jo uljen e taksave”, gjë që dihet se ka qenë arsyeja që Liz Truss dha dorëheqjen. “Unë mendoj se prioriteti ynë numër një është të ulim inflacionin dhe të mos e përkeqësojmë situatën”, shtoi ai.
Avokati i Thatcherizmit në ekonomi
Ish-ministri britanik i financave Rishi Sunakai kishte deklaruar, përpara rrëmujës së Liz Truss me paketën e lehtësimit të taksave për të pasurit, se “nëse ajo bëhet kryeministrja e ardhshme e Mbretërisë së Bashkuar, ajo do të menaxhojë ekonominë si Margaret Thatcher, ish-kryeministrja konservatore”.
“Do të ulim taksat dhe do ta bëjmë me përgjegjësi. Kjo është qasja ime financiare. Unë do ta përshkruaj atë si një qasje me sens të përbashkët ndaj Thatcherizmit. Mendoj se kështu do të bënte edhe ajo”, ka thënë Sunak për Telegrafin. Sigurisht që pas fiaskos së Trasit me uljen e taksave, Sunak do të duhet të jetë shumë i kujdesshëm në lëvizjet e tij.
Kush është gruaja e tij e pasur Akshata Murthy
Gruaja e tij e pasur Akshata Murthy është vajza e themeluesit miliarder të kompanisë teknologjike “Infosys” Narayana Murthy. Ndërsa nëna e saj Sudha Murthy (Sudha Murthy), është inxhinierja e parë femër që ka punuar për prodhuesin më të madh të makinave në atë kohë në Indi, sipas The Guardian. Ajo njihet më së shumti për punën e saj sociale dhe kontributin në letërsi.
If Rishi Sunak wins, will Akshata Murthy, Narayan Murthy and Sudha Murthy move into 10 Downing Street, and call it Teen Murthy Bhavan? pic.twitter.com/LG6KwXQ5Ya
— Gaurav Dalmia (@gdalmiathinks) July 22, 2022
Aksata ka lindur në prill 1980 dhe u takua me Rishi Sunak kur ata të dy studionin në Universitetin e Stanfordit. Ata u martuan në vitin 2009 në Bangalore dhe kanë dy vajza, Krishna dhe Anushka.
Akshata Murthy është drejtoreshë e firmës së investimeve Catamaran Ventures dhe në vitin 2010 ajo lançoi markën e saj të modës, ‘Akshata Designs’. “Më intereson historia pas një veshjeje të veçantë, autenticiteti i saj, mjeshtëria dhe mbrojtja e një trashëgimie të pasur”, tha Aksata për Vogue India.
Sipas gazetës “The Scotsman” vlera neto e vlerësuar e pasurive të saj arrin në lartësinë 500 milionë paund. Përveç pjesës së saj në gjigantin e familjes, ajo është aksionere në gjashtë kompani të tjera.
